صنایع نفت و گاز پتروشیمی مهمترین صنعت فعال حال حاضر در کشور ماست و بر کسی پوشیده نیست که بخش زیادی از اقتصاد ما متکی به درآمد حاصله از این صنایع است که منابع غنی نفتی و گازی زمینه آن را ایجاد کردهاند. صنایع مورد استفاده برای فرآوری محصولات نفتی و همچنین استخراج آنها عمدتا با تکنولوژی روز دنیا سازگار هستند. یکی از وظایف مهم کارشناس رسمی دادگستری الکتروشیمی پتروشیمی فرآوردههای نفتی ارزیابی و تعیین قیمت این تجهیزات است.
تجهیزات مورد استفاده در این حوزه بسیار زیاد و متنوع هستند. مهمترین تجهیزات این حوزه به تفکیک اعم از؛ کنتاکتورها، ترانسفورماتورها، الکتروموتورها، درایو و سافت استارتر، تجهیزات ضد فشار، انواع لولههای انتقال نفت، دکلهای نفتی، پمپ، توربین، کمپروسور، وسلها، اکچویتر، دستگاههای تنش زدایی و بسیاری از تجهیزات دیگر این حوزه که با قیمت و سایز مختلف مورد استفاده در صنعت نفت و گاز هستند. در حوزه پتروشیمی هم با انواع راکتورها، مبدلهای حرارتی، دیگ بخار، برج، درام و انواع خشک کنها اشاره نمود.
البته هدف از نگارش این مقاله نشان دادن حیطه وظایف کارشناس است به همین دلیل هم تنها لیستی کلی را برای آشنایی را تجهیزات حوزه نفت، گاز و پتروشیمی آوردیم. عمده این تجهیزات هم یا وارداتی هستند و یا به وسیله شرکتهای داخلی مونتاژ یا بعضا تولید میشوند.
هر یک از ابزارهای این حوزه کاربردهای متفاوتی هم دارند. کارشناس دادگستری الکتروشیمی پتروشیمی موظف به بررسی و ارزیابی این تجهیزات جهت اطلاع از وضعیت کارآیی آنهاست. برای مثال برجها اهمیت زیادی در فرآیند تولید فرآوردههای نفتی در پالایشگاهها دارند، این که هر پالایشگاهی در خصوص این تجهیزات در چه وضعیتی به سر میبرد یکی از مهمترین وظایف کارشناس رسمی الکتروشیمی پتروشیمی فرآوردهای نفتی است.
برای مثال شیرها که سادهترین نوع تجهیزات به حساب میآیند، نقش پر رنگی در کنترل جریان نفت و گاز هم در پالایشگاهها و هم در سکوهای استخراج نفتی دارند. این شیرها علاوه بر کنترل جریان مایعات گاز و نفت نقش تامین ایمنی را از طریق مشخص کردن میزان ورود نفت و حتی نقش نگهدارنده مواد استخراجی را ایفا میکنند. از این نوع مثالها در خصوص برجها و توربینها و غیره هم میتوان آورد. این ابزارها بخشی از روند تولید به حساب میآیند.
همانطور که در دیگر بخشهای سایت هم یادآور شدیم یکی از مهمترین وظایف کارشناس آشنایی با روندهای تولید نفت و فرآوردههای نفتی است. آشنایی با این روندها بدون اطلاع از وضعیت تجهیزات مورد استفاده در هر مجموعه امکان پذیر نیست. بنابراین ارزیابی کارشناس در ابتدا راهی است برای شناسایی روند تولید.
دلیل دیگر ارزیابی کارشناس فرآوردههای نفتی را میتوان در حل اختلافات مربوط به قیمت و کارآیی تجهیزات نفت و پتروشیمی دانست. در حال حاضر مراکز بسیاری اقدام به فروش تجهیزات نفت و پتروشیمی میکنند. گاه حتی به دلیل وجود برخی از محدودیت های حاکم بر صنعت نفت مانند تحریمها که شامل تحریم تجهیزات هم میشود، بسیاری از ابزارها نیاز به ارزیابی برای انجام تعمیرات احتمالی دارند و از سوی دیگر امکان خرید و فروش بسیاری از تجهیزات نو و کارکرده در داخل کشور هم فراهم آمده است که نیازمند متخصصان رسمی برای تعیین قیمت و حل اختلافات شکل گرفته در این حوزه هستند.
برای مثال وقتی به دلیل قصور و یا بروز آتش سوزی و یا هر علت دیگری به تجهیزات این صنعت خسارت وارد میشود، کارشناس مذکور وظیفه تعیین قیمت و ارزیابی وضعیت آن ها را دارد. نقش کارشناس رسمی دادگستری الکتروشیمی پتروشیمی فرآوردههای نفتی در بخش خصوصی صنعت نفت و پتروشیمی هم بسیار پررنگ است. معمولا این حوزهها نیاز بیشتری به کارشناس جهت ارزیابی تجهیزات چه در جریان خرید و فروش و چه در نظارت بر فرآیندهای تولید دارد. البته بخش خصوصی نفت، گاز و پتروشیمی چندان هم زیاد نیست.