کشور‌هایی مانند ایران که از لحاظ تاریخی و تمدنی گذشته با شکوهی داشته‌اند، نشانه‌ها و اشیاء زیادی که حاصل این تمدن و تاریخ هستند را در خود جای داده‌اند. مناطق مختلف کشور که بیشتر قدمگاه حاکمان و یا شهر و آبادی‌ها بوده‌اند به دلایل زیادی دارای منابع عظیم گنج، طلا و عتیقه هستند.
پنهان کردن اشیاء ارزشمند در هنگام حمله دشمن و یا حمله قبایل به یکدیگر، یا سیل و بلایایی طبیعی و یا چال کردن اشیاء ارزشمند در حین کوچ و فرار، در موراد بسیاری فرصتی برای گذشتگان باقی نگذاشته که سراغ آن‌ها بروند به همین دلیل هم در نقاط مختلف امکان دفن بودن یک گنج وجود دارد.
در موراد بسیاری گذشتگان برای پیدا کردن آن چه پنهان می‌کرده‌اند اقدام به نشانه گذاری، نقشه کشی بر روی سنگ و کاغذ و پوست و غیره کرده‌اند و در مورادی هم در هر منطقه مکان‌های امنی وجود داشته است که به عنوان پناه‌گاه انسان و اشیاء او انتخاب می‌شده‌اند، به همین دلیل به دست آوردن و خوانش این علامات و نشانه‌ها می‌تواند افراد را به سوی یک گنج با ارزش هدایت کند.
از طرف دیگر گاهی هیچ نشانه و علامتی برای گنج‌ها وجود ندارد و صرفا حدس و گمان‌های قوی‌ای برای وجود گنج و اشیاء عتیقه وجود دارد و یا نقشه و کروکی‌ها آنقدر مبهم هستند که نتوان محل دقیق دفن گنج را مشخص نمود به همین دلیل از دستگاه گنج یاب، فلزیاب و طلایاب استفاده می‌شود.
به همین دلیل هم بسیاری از افراد اقدام به خرید و فروش این دستگاه‌ها با قیمت‌های مختلف می‌کنند. این که آیا این خرید‌ها قانونی است و یا این که از چه راهی می‌توان یک دستگاه گنج یاب خوب و مطمئن خرید موضوع همگی موضوعات داغی هستند که قابل بررسی و توضیح هستند.
از سویی قوانینی در خصوص پیدا کردن گنج و عتیقه وجود دارد که این کار را غیر مجاز می‌داند و از سوی دیگر نظر دیوان عدالت در سال 1392 در خصوص ابطال این قانون است چرا که مخالف شرع و قانون اسلامی است. اما بهرحال گنج‌ها و نقشه‌های زیادی وجود دارد که افراد مختلف به دنبال پیدا کردن آن‌ها هستند و گریزی از این واقعیت نیست.
انواع تجهیزات گنج یابی و فلزیابی را می‌توان با توجه به نوع کاربردشان و یا نوع کارکردشان و یا قیمت‌های مختلفی که دارند دسته بندی نمود. ردیاب، طلایاب، نقره یاب، نقطه زن، مگنوتر، فلزیاب تصویری، صوتی، تاسیساتی، تفریحی، پالسی، حرارتی، لیزری و یا انواع گنج یاب‌ها عمقی که توانایی تشخیص اشیاء و فلزات را در عمق‌های مختلف دارند پر کاربرد‌ترین دستگاه‌ها هستند. قیمت گنج یاب و فلزیاب‌ها هم بسته به شیوه تهیه و شرکت سازنده متفاوت است.
حال فرض کنید که فردی نقشه یک گنج در اختیار دارد و یا یک نقشه قدیمی در اختیار دارد که عمدتا نقشه‌های گنج هستند چگونه می‌توان آن را خواند؟ علامت قدیمی عمدتا غیر قابل خواندن هستند مگر این که به متخصصانی سپرده شود که در خصوص تاریخ و باستان شناسی علم داشته باشند. نشانه‌های به کار رفته در عمده این نقشه‌ها به عنوان نماد زبانی در یک دوره خاص تاریخی است که برای افراد عادی غیر قابل فهم است. مثلا کوه‌ها و دره‌ها و یا رود‌ها و خانه‌ها با نماد‌های خاصی نشان داده می‌شوند که برای افراد غیر آشنا با آن دوره تاریخی امکان ردیابی وجود ندارد.
برای مثال مکان‌های مقدس برای گذشتگان و دوره‌های تاریخی مختلف می‌تواند نشانه خوبی برای یافتن گنج باشد. برای مثال مردم معمولا احترام خاصی به آتشکده‌ها و یا چشمه‌ها و یا سنگ‌هایی که به شکل و علامت خاصی بوده‌اند قائل می‌شدند و معتقد بودند که این مکان‌ها از دفینه آن‌ها مراقبت خواهد کرد به همین دلیل هم امکان دفن کردن گنج در مناطقی که امکان وجود گنج وجود دارد بیشتر است، اما از بین رفتن و خشک شدن آن‌ها ممکن است باعث شود افراد عادی به راحتی نتوانند این موارد را تشخیص دهند.
و یا کروکی‌های گنج هم به همین شکل است، در تمامی کروکی‌های کشف شده در دوره‌های مختلف جهت‌های جغرافیایی مشخص نشده است به همین دلیل پیدا کردن محل گنج و عمق آن عملا غیر ممکن است اما با توجه به نوع ترسیم کارشناس رسمی عتیقه می‌توانند تشخیص دهد که دقیقا در چه مکانی دفن شده است.
در مورادی هم نقشه‌هایی پیدا شده است که زبان‌های مختلف باستانی نوشته شده‌اند و یا قابل خواندن برای افراد عادی نیستند و نیازمند ترجمه هستند. این نقشه‌ها دشواری بیشتری برای خوانش دارند اما اغلب نقشه‌های ارزشمندی هستند به همین دلیل هم نمی‌توان به هر کسی برای خوانش آن‌ها اعتماد کرد. بنابراین در همه این موراد بهتر است که به کارشناس نقشه خوانی مراجعه کرد.
اما راه‌های دیگری هم برای پیدا کردن گنج و عتیقه وجود دارد. برای مثال فرض کنید شما یک باغ و یا منزلی دارید که مطمئن هستید در حیات آن گنج وجود دارد. چگونه می‌توان گنج را پیدا کرد؟
درختان قدیمی و علاماتی که ممکن است بر روی آن وجود داشته باشد و یا نوع و قدمت درخت می‌تواند یک نشانه برای پیدا کردن گنج و عتیقه باشد. پوشش گیاهی خاص و یا عدم رویش گیاه نیز می‌تواند دلیل وجود یک دفینه باشد، معمولا در چنین مورادی حجم قابل توجهی طلا وجود دارد که فعل و انفعالات شیمیایی آن باعث عدم پوشش گیاهی شده است.
غار‌ها، نشانه‌های روی سنگ‌ها، علامت پرنده‌ها بر روی سنگ‌ها و کوه‌ها، علامت اعضای انسان، نشانه‌های مختلف هندسی، علامت‌های راهنما، تپه‌ها و بسیاری موراد دیگر همگی نشان از وجود اشیاء با ارزش هستند. اما مشکل اینجاست که ممکن است در موراد متعددی این نشانه‌ها ساختگی و گمراه کننده هم باشند، بنابراین توصیه می‌شود برای انجام یک کار حساب شده به کارشناس عتیقه مراجعه شود.
امروزه پیدا کردن گنج کار آسانی نیست. بسیاری از افراد با دفینه‌های چند صد ساله روبرو هستند و یا نقشه‌ها و کروکی‌هایی در اختیار دارند که می‌تواند شانس یک زندگی فوق‌العاده را برای آن‌ها ایجاد کند اما متاسفانه با اعتماد به افراد ناآگاه و یا حتی آشنایان خود این فرصت‌های مطلوب را از دست می‌دهند در صورتی که می‌توان به راحتی به کارشناسان حرفه‌ای مراجعه کرد و از این فرصت طلایی استفاده نمود.