شاید اگر کمتر از یک دهه پیش از اکثر مردم برای راه های سرمایه گذاری و پس انداز سوال میکردید آنان تنها با راه نگهداری پول نزد بانک ها پاسخ شما را میدادند اما با گذشت مدتی و بروز بحران های اقتصادی و تبعات آن مانند : تورم، کاهش ارزش پول و کاهش قدرت خرید، کم کم پاسخ به این سوال رنگ و بوی سودا گری و سفته بازی پیدا کرد، تا ان جا که عده ای زیادی از ان ها وارد فعالیت در بازار های مسکن و خودرو و خرید و فروش طلا و سکه شدند.
اما واکنش ها به این مسئله هر سال شدید تر و عقلانی تر شد تا جایی که در همین بحران اخیر ورود به بازار بورس در دستور کار عده ای زیادی از حتی مردم عادی قرار گرفت. علت اصلی ان هم این بود که آن ها نمیدانستند با سرمایه هر چند اندک خود میتوانند در شرکت های تولیدی و سرمایه گذاری های عظیم شریک شوند.
بازار بورس در واقع پاسخ به این مسئله بود. پاسخی که هر چند عقلانی بود اما برای عده ای کثیری از مردم عادی خطرات محتمل در بازار بورس بسیار بالا تر و پر ریسک تر از فعالیت در بازار های دیگر بود. خطراتی که با حضور کارشناس رسمی دادگستری بورس و اوراق بهادار می تواند کم رنگ تربشود. در این یادداشت ابتدا با طرح انواع خسارات وارد شده به سرمایه گذاران به تببین نقش کارشناس دادگستری بورس و اوراق بهادار میپردازیم.
یکی از آسیب های هجوم مردم به بازار بورس افزایش چشم گیر فریب سرمایه گذاران از روش های گوناگون مانند : کانال های موجود در ابزارهای پیام رسان، اینترنت و ... باشد.
معامله متکی بر اطلاعات پنهان و یا هنوز افشا نشده شرکت های عضو بورس اوراق بهادار و یا در اصطلاح مرسوم تر خرید و فروش بر اساس اطلاعات رانتی یکی از موارد جرم شناخته شده ای در بازار ایران است. این اتفاق احتمال ضرر به سرمایه گذاران عادی که در واقع از این اطلاعات افشا نشده هنوز خبری ندارند را بالا میبرد. در این مواقع ممکن است افراد عادی بدون اطلاع اقدام به خرید و فروش سهم در قیمت های بالاتری بکنند که در صورت محرز شدن این اتفاق میتوان از حضور و مشورت کارشناس رسمی دادگستری برای ارجاع داد خواست ها به دستگاه های قضایی مربوط کمک گرفت.
از دیگر روش های فریب و خسارت به سرمایه گذاران میتواند دزدی و اختلاس اشکار از آن ها باشد که عمدتا توسط کارگزاری ها انجام میشود. در این روش کارگزاری ها اقدام به دست درازی به حساب های سرمایه گذاران میکنند و ممکن است برای ساعاتی یا مدتی و یا حتی برای همیشه پول هایی که نزد خود دارند را از دسترس سرمایه گذاران خارج کنند. کارشناس رسمی بورس و اوراق بهادار با بررسی مستندات موجود میتواند برای حق ضایع شده در جایگاه مشورت و تعیین افراد حقیقی و یا حقوقی خاطی بپردازد.
اینترنت و دسترسی به شبکه های اجتماعی در عین انکه میتواند ابزاری مفید و کارامد محسوب شود همزمان هم میتواند ابزاری مناسب برا اجرای هدف های شوم باشد. هر ساله تعداد زیادی از سرمایه گذاران، طبق خبر سازی های دروغ و تشویق های ان ها در انواع و اقسام شبکه های اجتماعی و کانال ها در غالب وعده های وسوسه کننده و فرصت های خرید استثنایی، متضرر میشوند که این نوع اتفاق هم میتواند با مراجعه به کارشناس رسمی و ورود ان تا حدود زیادی حل شود.
فریب دیگر میتواند از طریق حساب سازی های دروغین شرکت ها باشد که میتواند هم در سهام های بزرگ و هم در سهام های کوچک اتفاق بیفتد. این گمراهی زمانی اتفاق می افتد که شرکت ها با منتشر کردن صورت ها و گزارش های مالی دروغین، سرمایه گذاران را فریب داده و نظر ان را نسبت به خرید و یا فروش سهام عوض میکنند. به عنوان مثال دارایی شرکت را بسیار ایده ال و بدهی ان را کمتر از مبلغ واقعی خود نشان میدهند و یا افزایش سرمایه ها را با رقم ها و محل های غیر واقعی منتشر میکنند. کارشناس بورس و اوراق بهادار میتواند در این نوع تخلفات که مهرز شدن ان هم به این اسانی ها نیست حضور داشته باشد و به رفع ابهامات و شفافیت هر چه بیشتر موضوع کمک نماید.
از دیگر انواع علل خسارت بر سرمایه گذاران میتوان به دستکاری بازار و دروغ گفتن به حسابرسی های شرکتها، اشاره نمود. به طور کلی برای امن تر شدن بازار سهام از افراد و یا شرکت های تخطی گر و ارجاع آن ها به دستگاه های قضایی و کمتر شدن ضررهای نامتعارف سرمایه گذران، از تخصص کارشناس رسمی دادگستری بورس و اوراق بهادار کمک گرفت.