یکی از مهمترین مسائلی که در روند قضائی ما وجود داشت و زمینه اطاله دادرسی را فراهم میکرد حضور افرادی بود که نقشی در پروندههای قضائی نداشتند و به صورت تصنعی وارد روند دادرسی میشدند. تلاش این افراد تغییر رای دادگاهها، اطاله دادرسی، اخاذی و یا کلاهبرداری بود. با توجه به این که امکان استعلام از وضعیت همه افراد دخیل در یک پرونده وجود نداشت همواره جای خالی یک سامانه ثبت اطلاعات حس میشد.
ساما جدیدترین سامانهای است که قوه قضائیه از آن رونمایی کرده است. سامانه ساما با قابلیت درج اطلاعات موثر افراد برای جلوگیری از ورود آنها به روند دادرسی در مراجع قضائی است. اطلاعات کارچاقکنها، محکومین فراری و افرادی که تحت تعقیب هستند، برای جلوگیری از فساد و تسهیل دادرسی در سامانه ساما ثبت میشود و به صورت آنلاین در اختیار بیش از نه هزار شعبه قرار داده میشود.
گاهی افرادی به صورت ضامن، شاکی، مصدوم ،کفیل و شاهد حرفهای در فرآیند دادرسی وارد میشوند. متاسفانه دخالت این افراد در زمینه دادرسی و همچنین در دسترس نبودن اطلاعات این افراد باعث ایجاد شائبههایی در روند دادرسی و همچنین تضییع حقوق افراد زیادی میشد.
با ایجاد سامانه ساما اطلاعات افراد مختلفی که به صورت حرفهای وارد روند دادرسیها میشوند ثبت میشود. این افراد به طرق مختلفی در نتایج دادگاهها تاثیر میگذاشتند. عدهای اقدام به شهادتهای دروغین اما موثر در روند دادرسی میکردند و با توجه به تاثیر این شهادتها در نتایج دادگاهها زمینه ایجاد ابهام و یا صدور رای را فراهم میکرد. عدهای دیگر اقدام به طرح شکایت دروغین علیه دیگران برای اخاذی و دریافت پول میکردند در مواردی هم با شکایتهای خود درخواست رضایت برای سایر پروندهها میکردند.
و یا کار چاقکنها به شیوههای مختلفی مانند طرح شکایت و یا شهادت و غیره اقدام به دخالت در به نتیجه رسیدن پروندههای مختلف میکردند. عمده این افراد به دو طریق اعمال اراده میکردند؛ در مواردی روند دادرسی را از عدالت خارج میکردند به این شکل که شکایت و یا شهادت آنها باعث تغییر رای دادگاه میشد و در مواردی نیز از طریق اعمال فشار بر شاکی با ابزارهای قضائی، اقدام به اخاذی و یا کلاهبرداری میکردند.
متاسفانه گزارشهایی در خصوص حضور ضامنها، شاهدها و کسانی که اقدام به اخاذی از طریق شکایت میکردند در محیط دادگاهها هم وجود دارد که این افراد شغل روزانه خود را طرح شکایت دروغین علیه دیگران و یا ضمانت و شهادت برای متهمین کرده بودند. برای مثال در یک پرونده که به جهت دعوای دو طرف تشکیل شده است وارد میشدند و ادعا میکردند که یک طرف دعوا به او خسارت یا صدمه ای وارد کرده است و از این طریق با هم دستی با متهم زمینه کسب رضایت را فراهم میکردند.
در مورادی نیز افراد به عنوان مصدوم اقدام به شکایت میکردند و این موضوع به حرفه و شغل آنها تبدیل شده بود. این افراد سالانه چند صحنه سازی انجام میدانند و از این طریق دیههای سنگینی از افراد و نهادها دریافت میکردند. بسیاری از این افراد شناسایی میشدند اما امکان ثبت اطلاعات آنها وجود نداشت و بلافاصله به ادامه کار خود میپرداختند.
و یا عدهای که به عنوان ضامن حرفهای در دادگاهها حضور پیدا میکنند که تقریبا به شغل پردرآمدی نیز برای آنها تبدیل شده بود. این افراد در ازای ضمانت خود مبالغ هنگفتی را از متهمان دریافت میکردند و یا شرخرها را در نظر بگیرید که برای وصول طلب و چک از راههای قضائی اقدام میکنند. این افراد معمولا با توجه به تخصصی که به دست آوردهاند چکهایی که عمدتا از راه ربا و سود دادن به دست آوردهاند را خریداری و در روند قضائی آن را وصول میکنند.
علاوه بر اینها می توان به افراد تحت تعقیب و یا مجرمان حرفهای هم اشاره کرد. در بسیاری از موراد شناسایی این افراد ممکن نبود اما در حال حاضر اطلاعات این افراد در سامانه اطلاعات موثر افراد درج شده است و به راحتی در اختیار شعب مختلف بازپرسیها و دادگاهها قرار میگیرد.