یکی از موضوعات مهمی که در سال‌های اخیر به وجود آمده است و نیازمند بررسی و ارزیابی دقیق می‌باشد طرح‌های تفصیلی و جامع شهری است. از آن جا که معمولا این طرح‌ها بلافاصله بعد از یکدیگر می‌آیند معمولا افراد تصور می‌کنند که هر دو یکی هستند اما تفاوت‌های بسیار مهمی دارند و در واقع دو چیز مجزا و در عین حال تکمیل کننده‌اند.
در کنار ابهاماتی که در تعریف این دو طرح وجود دارد مشکل اساسی تری هم گاها رخ می‌دهد و آن اختلاف در تفسیر طرح جامع و طرح تفصیلی است. در این یادداشت به کمک کارشناس رسمی دادگستری معماری و شهرسازی که صاحب نظر در این حوزه است به بررسی کلیت این دو طرح و همچنین اختلاف‌هایی که ممکن است به وجود بیاورند و تاثیر این طرح‌ها بر زندگی مردم خواهیم پرداخت.
منظور از طرح جامع، کلیتی در خصوص ارائه یک چشم انداز بلند مدت درباره کاربری و استفاده از اراضی مختلف است. به عبارت بهتر در این طرح با توجه به نیاز‌های کارشناسی شده هر منطقه میزان نیاز به اراضی مختلف با کاربری‌های مختلف را مشخص می‌کند. این کاربری‌ها می‌تواند مسکونی، بازرگانی، تجاری، اداری، کشاورزی، تفریحی و غیره باشد. در کنار این موضوع باید به حفظ آثار و بناهای تاریخی و تلاش برای حفظ و توسعه آن‌ها هم در این طرح‌ها اشاره کرد.
اما منظور از طرح تفصیلی همانطور که از نامش پیداست نه کلیت بلکه بررسی جزئیات اجرایی کردن طرح جامع شهری است. در این نقشه‌ها به صورت جزئی به بررسی ضوابط و مقررات برای اجرای طرح کلی پرداخته می‌شود و از طریق نقشه‌های ثبتی اقدام به تعیین کاربری‌های مختلف و میزان نیاز در هر منطقه از شهر می‌شود. در واقع این طرح، نقشه‌ای عملی برای توسعه شهر چه توسعه زیر ساخت‌ها و چه برنامه ریزی و مدیریت ساخت است.
بنابراین طرح جامع شهری و طرح تفصیلی یک برنامه ریزی کلی جهت مدیریت شهر است. به این معنا در تمامی حوزه‌های ساخت و ساز محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود و این محدودیت‌ها هم زمینه بروز اختلاف را فراهم می‌آورد که کارشناس دادگستری معماری و شهرسازی مسئول حل این اختلاف‌هاست. اختلاف‌ها ناشی از تفسیر و یا استناد به طرح جامع و طرح تفصیلی است.
برای مثال در طرح جامع شهری تهران که بسیار هم پیچیده است اختلافات بیشتر بروز می‌کند. در این طرح نحوه استفاده از اراضی و ساخت و ساز در پهنه سکونت، پهنه فعالیت، پهنه مختلط و پهنه سبز و باز بررسی می‌شود.
در هر کدام از بخش‌های این طرح به بررسی وجوه مختلفی چون جلوگیری از تداخل کاربری‌ها و کارکرد‌ها است و یا در پهنه سکونت برنامه ریزی در جهت به هم نخوردن تعادل سکونت و همچنین آرامش و امنیت مردم است. بنابراین ممکن است در هر نقطه‌ای از شهر ساخت و ساز‌ها مغایر با این طرح باشد برای مثال ممکن است ساخت یک مرکز تجاری با پهنه سکونت در تداخل باشد. از این باعث اختلاف بین شهرداری و افراد شود. به همین دلیل هم کارشناس رسمی معماری و شهرسازی موظف است تا در خصوص شکایاتی که در این زمینه می‌شود اقدام به بررسی و ارزیابی ادعا‌ها بر اساس طرح‌های مذکور کند.
و یا ممکن است افراد در مجوز‌های ساخت و ساز دچار مشکلاتی شوند. طبق این طرح‌ها محدودیت‌هایی از لحاظ تراکم، تعداد واحد‌ها و طبقات و موارد این چنینی وجود دارد به همین دلیل هم گاها مجوز ساخت بر اساس میل مالک صادر نمی‌شود و زمینه بروز اختلاف فراهم می‌شود. این که آیا این طرح‌ها در موراد خاص چه می‌گویند و آیا امکان صدور مجوز وجود دارد یا خیر در حیطه صلاحیت کارشناس معماری و شهرسازی است. بنابراین در صورتی که با مشکلاتی در خصوص تفسیر طرح جامع شهری و طرح تفصیلی و دریافت مجوز ساخت و ساز دارید و یا نسبت به ساخت و ساز غیر قانونی اعتراضی دارید می‌توانید با کارشناسان ما مشورت نمائید.