کارشناس رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی
ظهور پدیده آپارتمان نشینی و ساخت مجتمع های مسکونی با تعداد زیاد واحدها و به تبع آن ساخت تاسیسات سرمایشی و گرمایشی عظیم جهت تامین نیازهای تاسیساتی واحدهای آپارتمانی عامل رشد علم تاسیسات ساختمانی گردید یعنی در گذشته بدلیل وجود واحدهای مستقل، اجرای موتورخانه برای منازل مسکونی ویلایی نیاز به تخصص چندانی نداشت و یک تکنسین نیز میتوانست با برآورد تقریبی نیاز تاسیساتی یک واحد را مرتفع سازد ولی تفکیک سامانه های تاسیساتی مکانیکی و برقی که با هدف ایجاد انشعاب آب گرم وسرد و گاز و برق و تلفن و اینترنت و همچنین سیستم اعلام و اطفای حریق و گران بودن منابع انرژی نیاز به انجام محاسبات دقیق تعیین سیستم تاسیساتی بهینه عامل توسعه علم تاسیسات ساختمانی گردید. بدیهی است که هر فردی با حداقل اطلاعات فنی آشنایی به نحوه ساخت ساختمان دارد ولی پیچیدگی های ساخت موتوخانه و تاسیسات معظم دلیلی بر عدم آشنایی افراد بر نحوده طراحی و احداث سیستم تاسیساتی است که همین علت بروز اختلافات در این امر است که مواردی مانند برآورد هزیته طراحی تاسیسات و ارزیابی اجرای تاسیسات و تنظیم گزارش میزان و علت ورود خسارت به کارشناس رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی جهت اظهار نظر مراجعه میشود.
در بسیاری از امور ارجاعی به کارشناسان این رشته تعیین هزینه های تاسیسات ساختمانی و یا برآورد تعمیرات یا هزینه اجرای تاسیسات مد نظر است و هرچند که در برخی موارد ساختمانهای کوچک این امر مشترک در بین رشته های برق و تاسیسات می باشد ولی وقتی هدف انجام کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی برای ساختمانهای بزرگ و مجتمع ها یا برجها باشد می‌بایست تمامی خدمات کارشناسی تحت نظر این رشته و کارشناس دارای صلاحیت مرتبط باشد. ساختمان ها از زمانی که به عنوان پناهگاه بشر شکل گرفتند که بتواند محل امنی برای استراحت انسان باشد به مرور زمان تغییرات گسترده ای پیدا کرده اند واحد های مستقلی که در گذشته وجود داشته اند همینکبه آپارتمان تبدیل شده اند. تکنولوژی ساخت مسکن روز به روز تغییرات پیدا کرده اند ، بر نوع محالح و محصولاتی که در صنعت ساختمان استفاده می شود موثر واقع شده است. تاسیسات ساختمانی یا کارشناس رسمی دادگستری رشته تاسیسات ساختمانی ، موضوعیست که به کیفیت و تعیین ارزش یا تعیین خسارت در امور مرتبط با تاسیسات ساختمانی می پردازد. وقتی عنوان ساختمان را استفاده می کنیم به این معنا نیست که چهار دیواری که انسان در آن زندگی می کند ، هر انچه که تحت عنوان ساختمان احداث شده و تحت هر کاربری چه به لحاظ سوله ای ، چه به لحاظ اسکلت فلزی ، چه به لحاظ نوع کاربری تجاری ، اداری ، مسکونی ، صنعتی یا اینکه پروژه های بزرگ عمرانی حتی پل ها ، این ها پروژه های ساختمانی محسوب می شوند و تاسیسات ساختمانی در بخش تاسیسات از پروژه های عمرانی یا هر انچیزی که در قالب صنعت ساختمان در بر می گیرد. ساختمان ها بخش تاسیسات ساختمانی چندین قسمت دارد ، علی رغم اینکه بسیاری شاید با تهویه مطبوع و لوله کشی آشنا باشند روند تاسیسات ساختمانی بسیار گسترده است. آن چیزی که به آن تاسیسات ساختمانی اطلاق می شود بسیار گسترده است اعم از لوله کشی و آب و فاضلاب یا تأسیسات مکانیکی بخار ، گاز ، لوله کشی گاز تاسیسات مکانیکی مانند تهویه مطبوع آب و گاز که این‌ها به عنوان تاسیسات ساختمانی تاسیسات تهویه یا گرمایش و سرمایش یا تاسیسات سرد کننده سردخانه ها و همچنین تاسیسات برقی که در تمامی ساختمان ها وجود دارد . این ها به یک طرف سایر موارد مربوط به سیستم های هوشمند سازی ساختمان ها اعم از سیستم هوشمند توزیع و آلارم اعلام و اطفاء حریق دوربین مداربسته و کنترل تردد تمامی موارد در چارچوب تاسیسات ساختمانی شناخته می شوند ، واحدهای مسکونی یا تجاری و سایر پروژه‌های صنعتی حتی پل ها نیاز به یک تأسیسات بسیار منسجم دارند . کارشناسان این رشته می بایست ارزیابی تاسیسات مکانیکی یا برقی و همچنین تاسیسات مرتبط با آن ها چه آب و فاضلاب تاسیسات تهویه گرمایشی و سرمایشی را انجام بدهند تا بتوانند ارزیابی و تعیین ارزش تعیین قیمت و ارزش گذاری و تعیین کیفیت محصولات تاسیساتی را انجام بدهند ، همچنین باید بتوانند اگر در صورتی که موضوع حق الامتیاز به عنوان یک اختلاف مطرح است باید بتوانند حق الامتیاز محصولاتی که به عنوان تاسیسات ساختمانی در بازار ارائه میشود ، اختلافاتی که در مناقصات مرتبط و امور تخصصی تاسیساتی هست بتوانند اظهار نظر کنند تسلط کارشناسانه تاسیسات ساختمانی به فضا و محصولات ارائه شده در بازار اعم از تاسیسات مکانیکی تهویه مطبوع آب و گاز و تمام موضوعاتی که به سیستم های هوشمند سازی ساختمان ها مربوط است در صورت تسلط کارشناسان این رشته به این موضوعات و شناخت محصول می توانند اختلافات کارفرمایان و مشاوران و پیمانکاران را در امر تاسیسات ساختمانی به نتیجه برسانند و بتوانند نظرهای منسجمی ارائه دهند پس با این اوصاف در صورتی که ساختمان های ما تأسیسات خوب نداشته باشند فضای مناسبی برای زندگی نیستند و اختلافاتی که ناشی از عدم اجرای صحیح تاسیسات ساختمانی هست مربوط به این رشته است که در چهارچوب این رشته به آنها پرداخته می شود و حقوقی در صورتی که به دلیل عدم اجرای صحیح از کسی نقض شده باشد به آن ها داده می شود.
عناوین صلاحیتهای رشته کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی
در این بخش به معرفی مشخصات، صلاحیتهای کارشناسی رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی تحت عنوان گروه کارشناسی رسمی دادگستری راه و ساختمان و نقشه برداری با عناوین زیر می‌پردازیم:
• ارزیابی تاسیسات مکانیکی ( تهویه مطبوع ، آب ، گاز ) واحدهای مسکونی و تجاری
• ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات مکانیکی ( آب ، هوا ، بخار ، گاز ) ساختمان ها
• ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات آب و فاضلاب
• ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات تهویه، گرمایش و سرمایش
• ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات سردخانه ها
• تعیین اجاره بها و اجرت المثل در امور تخصصی مربوط
• تعیین حق الامتیازات در امور تخصصی مربوط
• رسیدگی به امور مربوط به مناقصات در امور تخصصی
• ارزیابی و تعیین خسارت تأسیسات برقی ساختمان ها
• ارزیابی و تعیین خسارت سیستم های هوشمند سازی ساختمان (دزدگیر و آلارم، اعلام و اطفای حریق ، دوربین مداربسته و کنترل تردد
• رسیدگی به اختلافات فی مابین کارفرمایان ، مشاوران و پیمانکاران در امور تخصصی مربوط
کارشناس رسمی دادگستری رشته تاسیسات ساختمانی و صلاحیتهای مرتبط با آن مشترک بین مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلاء و کارشناسان رسمی دادگستری و کانون کارشناسان رسمی دادگستری که به لحاظ وظایف و صلاحیتها تعریف مشابهی دارند در این سایت توضیح داده شده است.
تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی سال ۱۴۰۲
شرح صلاحیتهای رشته کارشناسی رسمی دادگستری تأسیسات ساختمانی زیر مجموعه گروه 7 (صنعت و فن)
پس از تصویب قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان به همراه آیین نامه آن، مهندسانی که وظیفه طراحی و اجرای ساختمان را بر عهده دارند عبارتند از : مهندس راه و ساختمان، مهندس معمار، مهندس تاسیسات برقی و مهندس تاسیسات مکانیکی که معمولاً در ساختمانهای کوچک مهندس راه و ساختمان یا عمران وظیفه نظارت بر تمام ابعاد اجرای ساختمان را بر عهده دارد. ولی در ساختمانهای بلند مرتبه نقش مهندسین تاسیسات برقی و مکانیکی بسیار پررنگ است به ویژه آنکه پس از ساخت و اجرای ساختمان، معمولاً نقص در تاسیسات برقی و مکانیکی عامل کاهش رفاه زندگی در ساختمان است. به همین دلیل اختلافات بسیار زیادی میان سازنده و خریداران رخ می‌دهد. عمده تاسیسات برقی ساختمان عبارتند از: سیم کشی‌ها، روشنایی‌ها، کلید و پریز، جعبه‌های تقسیم، شبکه کابل‌های ارتباطی، تابلوهای برق، کنتورهای برق و همچنین عناوین تاسیسات مکانیکی در ساختمان‌ها عبارتند از: کنتورهای آب و گاز، لوله کشی گاز، لوله کشی آب، تاسیسات موتورخانه، سیستمهای گرمایش و سرمایش، شیرآلات، تجهیزات بهره‌برداری آن، برج‌های خنک کننده، چیلرها، مخازن ذخیره آب است.
از تاسیسات برقی و مکانیکی میتوان به عنوان شریان‌های حیاتی ساختمان نام برد، لذا ضرورت صحت اجرای آنها و مسائل مرتبط با آن مانند تایید انتخاب لوازم و تجهیزات با کیفیت در اجرای تاسیسات، امر مهمی است که بر عهده کارشناسان رسمی دادگستری رشته تاسیسات ساختمانی است. پروژه‌های عمرانی ویژه و خاص که ارتباط با تاسیسات زیرساختی دارند معمولا مدیریت پروژه نیز بر عهده مهندسین تاسیسات است.
· رسیدگی و ارزیابی تأسیسات آب و فاضلاب و تأسیسات پمپاژ ساختمانهای ویژه
تعیین قیمت تجهیزات تاسیساتی و لوازم مرتبط با بهره‌برداری از گاز، آب، برق و سیستمهای سرمایشی و گرمایشی بر اساس برند، درجه کیفیت و کاربرد آنها تعیین میشود. اگر در پروژه‌ای ساختمانی اختلاف نظر در خصوص کیفیت و یا ارزش تجهیزات تاسیسات آب و فاضلاب و تاسیسات پمپاژ رخ دهد، کارشناس تاسیسات وظیفه بررسی صورتحساب‌ها و مطابقت با تجهیزات نصب شده از لحاظ برند و کیفیت را بر عهده دارد.
منظور از ساختمانهای ویژه در این رشته یعنی ساختمانهای پراهمیت که در صورت آسیب به آنها در حوادث باعث افزایش تلفات و خسارت‌ها و توقف خدمات ارائه شده توسط آنها به جامعه می‌گردد. این ساختمان‌ها می‌تواند مواردی مانند: برجها، فرودگاه‌ها، خطوط انتقال نیرو، نیروگاه‌ها، سدها، برج‌های مراقبت، بیمارستان‌ها و مواردی از این قبیل باشد.
· رسیدگی و ارزیابی تأسیسات حرارتی و برودتی در ساختمانهای ویژه
اجرای صحیح تاسیسات حرارتی و برودتی و خدمت رسانی صحیح آنها باعث مطلوبیت زندگی در آن فضا می‌گردد. اجرای تاسیسات گرمایش و سرمایش با استفاده از تجهیزات ارزشمند و برند معتبر و درجه یک حتی بر قیمت آن ساختمان نیز موثر است، لذا مطابق این صلاحیت، کارشناس وظیفه بررسی کیفیت و قیمت گذاری و تعیین ارزش برند محصولات و تطبیق تجهیزات ابراز شده با موارد منصوبه را دارد. علاوه بر کیفیت تجهیزات و تاسیسات یک ساختمان، کارشناس این رشته وظیفه بررسی کیفیت اجرای سیستمهای سرمایشی و گرمایشی را نیز بر عهده دارد.
· رسیدگی و ارزیابی تأسیسات الکتریکی ساختمانهای ویژه
همانطور که از تاسیسات یک ساختمان به عنوان شریان‌های حیاتی آن بنا نام برده شد تاسیسات برقی را میتوان به عنوان موتور محرک عملکرد صحیح تمامی اجزای تاسیساتی ساختمان نامید.
اجرای صحیح تاسیسات الکتریکی علاوه بر ایجاد مطلوبیت و رفاه عامل ایمنی نیز می‌باشد. یعنی اینکه عدم اجرای صحیح یک تابلوی برق یا سیم کشی ساختمان و همچنین کلیدها و پریزها باعث مشکلاتی در بهره‌برداری ساختمان میشود و چه بسا دوباره کاری‌ها ،عامل تخریب و اجرای مجدد و کاهش مطلوبیت و رفاه میشود. نقص در اجرا می‌تواند باعث خسارات جانی و مالی حتی آتش سوزی و از بین رفتن تمام ساختمان گردد. از این منظر کیفیت اجرا و استفاده از تجهیزات برقی با کیفیت و محصولات کارخانه‌های مطرح با بهترین درجه تولید همواره مورد مطالبه خریداران املاک می‌باشد. لذا کارشناس رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی با تخصص تجهیزات برقی و دارا بودن این صلاحیت وظیفه ارزیابی و تعیین قیمت لوازم برقی نصب شده در ساختمان‌ها و بررسی تطبیق کیفیت آنها مطابق صورتحساب‌های ارائه شده را بر عهده دارد.
· رسیدگی و ارزیابی بالابرها
تردد بین طبقات در زمان اجرای ساختمان از طریق بالابرها صورت میگیرد و پس از اجرای ساختمان، جابجایی ساکنین به وسیله آسانسور انجام میشود. قطعات مختلف آسانسور شامل موارد زیر است:
اسکلت آسانسور، ریل‌ها، کابین، درب‌های طبقات، کابل‌های کِشنده، موتور آسانسور ، سامانه انتقال قدرت و گیربکس و اتاقک تاسیسات و تعمیر و نگهداری آسانسور می‌باشد.
ایمنی یک آسانسور و یا بالابر وابسته به اعتبار تولید کننده آن و مقاومت اجزای آسانسور، بر اساس نتیجه آزمایشات مقاومت قطعات می‌باشد. در حین اجرای آسانسور می‌بایست علاوه بر خریداری بهترین کیفیت لوازم و تجهیزات آن از برندهای معتبر، به صحت اجرای سازه و راه‌اندازی صحیح، دقت مضاعف اعمال نمود. آسانسور نیز در صورت خرابی می‌تواند باعث ورود خسارات مالی و جانی گردد. حتی خطا‌های سازماندهی و اجرای نرم‌افزار و عدم نگهداری صحیح نیز عامل خسارت است.
از همین رو سازمان‌های نظام مهندسی و اداره استاندارد وظیفه کنترل و بررسی صحت اجرا مطابق استانداردها و نگهداری صحیح و دائمی و انجام تعمیرات مورد نیاز بر اساس برنامه زمان‌بندی را بر عهده دارند. بر همین اساس شرکت‌های اجرای آسانسورها و شرکت‌های تعمیر و نگهداری آسانسور با معرفی تکنسین‌های خود پس از آموزش و کسب مجوز اجرا یا بهره‌برداری و نگهداری می‌توانند وظیفه مرتبط با آسانسور را اجرا نمایند.
ساختمان‌ها در مرحله پس از اجرای آسانسور جهت دریافت پایان کار، تاییدیه کارشناس رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی دال بر صحت اجرای تجهیزات، ریل‌ها، سازه، موتور و کیفیت مناسب لوازم اجرا شده را دریافت نمایند.
کارشناس رسمی دادگستری پس از بررسی در صورت صحت و تایید کیفیت تجهیزات اجرا شده، اقدام به صدور گزارش تحت عنوان گواهی تاییدیه آسانسور می‌نمایند.
· رسیدگی و ارزیابی سیستمهای اعلام و اطفاء حریق در ساختمانهای ویژه
اولویت ایمنی در ساختمانهای خاص، موضوع مهمی است که به دلیل سیاستگزاری‌های حاکمیتی می بایست رعایت شود.
این ایمنی با استفاده از دستورالعمل‌هایی کنترل و اعمال میشود، علت آن هم اهمیت ساختمانهای خاص از بعد ارائه خدمات و یا احتمال بروز تلفات جانی و مالی در حین حوادثی مانند آتش سوزی یا بلایای طبیعی است.
از این رو وجود تجهیزات اطفاء حریق در ساختمان و یا راه اندازی و اجرای سامانه‌های اعلام رویداد حادثه یا آتش سوزی
مانند آنچه در مورد رشته آتش نشانی گفته شد ضرورت دارد.
ساختمانهای کوچک یا متوسط با نظارت تکنسین آتش سوزی قابل مدیریت است، ولی در ساختمانهای خاص بدلیل نیاز به برآوردهای محاسباتی در حین طراحی تاسیسات و یا اجرا مطابق اصول ایمنی نیاز به نظارت مهندس تاسیسات نیز می‌باشد.
به همین دلیل وقتی نیاز به ارزیابی کیفی یا تعیین قیمت و ارزیابی بهای تجهیزات آتش نشانی در ساختمانهای ویژه وجود دارد، این امر با همراهی کارشناس رسمی دادگستری رشته آتش نشانی و آتش سوزی و تاسیسات ساختمانی انجام میشود.
· رسیدگی و ارزیابی موتورخانههای ساختمانهای ویژه
در نگاه اول به موتورخانههای ساختمانهای خاص، چون بخشی از ساختمان اصلی است مانند یک فضای وابسته به ساختمان اصلی بنظر می‌آید، ولی در ساختمانهای بزرگ و ویژه مانند آنچه در فوق ذکر شد، به عنوان مثال موتورخانه یک فرودگاه یا یک بیمارستان، خود یک ساختمان مستقل و بزرگ است که دارای بخشهای متعددی از جمله دفاتر کار و خوابگاه پرسنل شیفت و انبار تجهیزات یدکی و... است.
ارزیابی و تعیین بهای اجرای موتورخانه خاص و تجهیزات نصب شده و تعیین نوع کاربری و کیفیت امور فنی موتورخانه در چارچوب این صلاحیت صورت میگیرد.
· رسیدگی و ارزیابی تأسیسات و تجهیزات سردخانهها
سیاست‌گزاری تامین مواد غذایی توسط دولتها و همچنین حفظ میوه های فصل تا انتقال آنها به بازار مصرف به ویژه در صورتی که میوه‌های تولید شده بیش از نیاز مقطعی آن فصل باشد، نیازمند به نگهداری مواد غذایی و میوه‌ها در سردخانهها است. میزان تاسیسات و تجهیزات سردخانهها بستگی به تناژ و ظرفیت آنها دارد. عمده تجهیزات سردخانهها سیستم سرمایش و انشعابات آب و سیستمهای تهویه هوا است که بر روی انبارها یا سوله‌هایی که جهت این هدف ساخته شده‌اند نصب میشود. ارزیابی سردخانهها می‌تواند بر اساس میزان ظرفیت آنها تعیین شده و یا با آنالیز عرصه و اعیان و تجهیزات و تاسیسات سردخانه منصوبه محاسبه شود. که بسته به شرایط و نیاز، کارشناسان حائز این صلاحیت ارزیابی و تعیین قیمت سردخانه را انجام می‌دهند.
· تعیین اجاره بها و اجرت المثل و خسارت و حق الامتیاز در امور تخصصی مربوطه
تعیین ارزش اجاره بها یا اجرت المثل روش مشابهی با هم دارند و ابتدا بر اساس ارزش موضوع تاسیساتی محاسبه انجام شده و سپس با استفاده از ضرایب تبدیل و شرایط عرف بازار اجاره بهاء و اجرت المثل تعیین میشود.
موضوع حق امتیاز در مباحث تاسیساتی را تحت عنوان مالکیت معنوی و برند نیز میتوان از آن نام برد. ارزیابی حق امتیاز در مباحث تاسیساتی می‌تواند برآورد ارزش حق امتیاز انحصاری واردات یک محصول سرمایشی یا برودتی یا ارزش مالکیت معنوی ثبت یک اختراع در حوزه تاسیسات و یا ارزیابی برند تولید شیرآلات و انشعابات در حوزه تاسیسات ساختمان و مشابه آنها باشد. در این موارد کارشناس رسمی دادگستری تاسیسات ساختمانی با همکاری کارشناسان حسابداری یا رشته‌های دیگر اقدام به تعیین ارزش مالکیت معنوی یا ارزش برند و یا حق امتیاز می‌نمایند.
· کارشناسی بررسی و ارائه گزارش رسیدگی به اختلاف پیمانکاران و مشاوران و کارفرمایان در امور تخصصی مربوطه
با توجه به شرایطی که در مباحث قبل اعلام شد، موضوع اجرای تاسیسات برقی و مکانیکی دامنه وسیعی دارد. پیمانکاران این حوزه با در اختیار داشتن رتبه‌بندی از انجمن شرکت‌های ساختمانی و تاسیساتی می‌توانند به عنوان پیمانکار در حوزه تاسیساتی فعالیت نمایند. عمدتاً در قراردادهای عمرانی، اختلافات ناشی از نحوه رسیدگی به صورت وضعیت‌ها یا تفاوت در تفسیر آیین نامه‌ها به ویژه شرایط عمومی پیمان و موضوعات مربوط به امور مالی مانند دیرکرد در پرداخت‌های صورت وضعیت‌های تایید شده می‌باشد. در صورتی که موضوع اختلاف تحت عنوان داوری رسیدگی شود، کارشناس رسمی دادگستری به عنوان داور به موضوع اختلاف بین کارفرمایان، پیمانکاران و مشاوران رسیدگی می‌کند، ولی در صورتی که موضوع اختلاف در دادگاه طرح شده باشد، مرجع قضایی با صدور قرار رسیدگی به قرارداد، از کارشناس رسمی دادگستری در خصوص موضوع اختلاف، اظهار نظر طلب می‌نماید.
