کارشناس رسمی دادگستری امور معادن
معدن کاوی را نمیتوان محدود به بخشی از افراد جامعه دانست و یا توسعه آن را فقط به پس از اختراع تجهیزات معدنی اختصاص داد، کما اینکه پس از آشنایی انسان با طعم نمک و تاثیر آن بر لذیذ شدن غذا و بعد محافظت از آن شروع به کاوش معادن سنگ نمک نمود و برای گرمایش نیز اولین منابع انرژی از معادن ذغال سنگ برداشت شدند. ولی پس از آشنایی انسان با سنگهای گرانبها و فلزات نایاب و امکان تجارت آن و اختراع لوازم کاوش و تجهیزات مکانیکی حفر معدن این صنعت رشد کرد. درآمد بالا با سرمایه گذاری اندک عامل بروز اختلافات حتی جنگ و درگیری در معادن طلای آمریکا اولین دلیل نیاز به کارشناس معدن در گذشته را شکل میدهد ولی با توجه به توسعه علم و تجهیزات برآورد ذخیره و نقشه برداری عامل اظهار نظر صحیح کارشناس رسمی دادگستری امور معادن در مورد ارزش منابع معدی و کیفیت آن، ارزیابی معادن و عرصه معدنی و تعیین حدود معادن است.
معدن ها بخش عمده ای از ارزشها و ثروتهای هر کشوری به حساب می‌آیند دسترسی به معادن و اکتشاف و بهره برداری از معادن با تکیه بر علم روز نهایتا منجر به درآمد و بهره و سود مالی می شود . افرادی که معادن را شناسایی میکنند ، متخصصین معادن با توجه به علم زمین شناسی محل های وجود معادن را بررسی می کنند و بر اساس شواهد امر معادن را شناسایی میکنند . این علم و صنعت ناشی از بهره برداری از معادن منجر به این شده است که رشته ای تحت عنوان کارشناس رسمی دادگستری امور معادن شکل بگیرد ، این کارشناسان علاوه بر کارشناسی در امر اکتشاف و بهره برداری معدن به مباحث مربوط به اکتشاف از بعد زمین شناسی معادن نیز می پردازند. بهره برداری از معادن و اختلاف بین بهره برداران یا شرکاء را کارشناسان هستند که اظهار نظر می کنند ، یا برآورد خسارت های وارد شده در معادن چه به لحاظ جانی مالی و مسئولیت های مدنی و همچنین خسارت های وارد شده به خود معدن و تجهیزات آن را کارشناسان برآورد می کنند.
حتی ارزش یک معدن پس از شناخت آن در مرحله اکتشاف یا استخراج را هم این کارشناسان باید توان ارزیابی و محاسبه آن را داشته باشند. معادن با توجه به نوع بهره برداری آنها به زیر زمینی یا روباز تقسیم می شوند محصولات زیرزمینی را به انواع و اقسام مواد کانی اشاره کرد یا معادن روباز معادن استخراج سنگ برآورد معدن ها به لحاظ ذخیره موجود یا عملیات داخلی و تعیین حدود معدن با استفاده از امکانات نقشه برداری و دوربین های نقشه برداری یکی از توانمندی های است که باید کارشناسان معدن داشته باشند . تمامی معادن پس از شناخت آن در مرحله اکتشاف با توجه به نیاز آنها به حمایت دولت نیازمند ، ارزیابی دقیق از بهره آن معدن به لحاظ ذخیره موجود و محاسبات علمی که انجام می‌شود دارند . پس از انجام محاسبات علمی و تعیین بهره و ارزش معادن دولت‌ها می توانند سرمایه گذاری کنند یا از بهره برداران معادن حمایت بکنند پس این امر بسیار مهمی است که کارشناسان امور معادن برعهده دارند. تسلط به نرم افزار ها و مباحث روز معادن می‌تواند به کمک این کارشناسان بیاید .
ارزیابی و تعیین قیمت ارزش یک معدن مهم‌ترین وظیفه کارشناس امور معادن می‌باشد البته به لحاظ علمی صلاحیتهای مهم‌تری نیز وجود دارد ولی تعیین قیمت معدن به دلیل نوع کاربرد این نوع گزارش ارزیابی اهمیت بیشتری دارد زیرا تمام فعالیت‌های مالی و سرمایه‌ای معادن وابسته به ارزش آن دارد که این ارزش گذاری کارشناس رسمی دادگستری امور معادن صورت می‌گیرد حتی ورود سرمایه‌گذاران به پروژه معدن یا فروش سهام و همچنین تعیین سهم معدن وابسته به ارزش آن است حتی خرید و فروش یک معدن بدون نظریه کارشناسی تعیین قیمت آن ممکن نیست چه بسا در سال‌های اخیر هیچ معدنی بدون تعیین ارزش معدن یا ارزش سهام آن بر پایه حسابرسی خرید و فروش یا واگذاری رخ نداده است.
ارزش سهام یک معدن بر پایه تعیین قیمت روز منهای بدهی‌های آن معدن صورت می‌گیرد و قیمت روز نیز بر اساس ارزیابی تعیین می‌شود و ارزش یک معدن شامل فاکتورها و عوامل متعددی است که توسط کارشناس لحاظ می‌گردد من جمله وسعت و ارزش یا زمین معدن یا موقعیت معدن و همچنین نوع کانی ذخیره معدن و درصد خلوص آن و همچنین میزان ذخیره به همراه تجهیزات، تاسیسات، ماشین آلات و خطوط انتقال تعیین می‌گردد
اهمیت تعیین میزان ذخیره و درصد و خلوص آن و تعیین قیمت روز یک معدن به حدی است که کارشناسان با تجربه اقدام به حفر چاه گمانه و نمونه برداری و انجام آزمایشات مرتبط با درصد خلوص و همچنین تعیین لایه‌های معدن در جهت انتشار در محدوده عرصه معدن بر اساس نقشه برداری صورت گرفته به آنالیز معدن اقدام نموده قیمت گذاری را انجام می‌دهند.
در صورتی که نیاز به چنین خدماتی جهت ارزیابی یا تعیین میزان ذخیره یا خلوص آن دارید می‌توانید از خدمات این دفتر بهره‌مند شوید
عناوین صلاحیتهای رشته کارشناسی رسمی دادگستری امور معادن
در این بخش به معرفی مشخصات، صلاحیتهای کارشناسی رسمی دادگستری رشته معدن تحت عنوان گروه کارشناسان رسمی دادگستری صنایع و فنون با عناوین زیر می‌پردازیم:
• کارشناسی در امر اکتشاف و بهربرداری معدن
• امور مربوط به اکتشاف معادن
• زمین شناسی
• بهره برداری از معادن
• برآورد تعیین خسارت در معادن
• ارزیابی معادن
• استخراج معادن روباز
• نقشه برداری از عملیات داخلی و تعیین حدود معادن
در این ویدئو کارشناس رسمی دادگستری رشته امور معادن و صلاحیتهای مرتبط با آن مشترک بین مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلاء و کارشناسان رسمی دادگستری و کانون کارشناسان رسمی دادگستری که به لحاظ وظایف و صلاحیتها تعریف مشابهی دارند معرفی شده است
تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری امور معادن سال ۱۴۰۲
شرح صلاحیتهای رشته کارشناسی رسمی دادگستری معادن زیر مجموعه گروه 1 (منابع آب و معادن)
· اکتشاف معادن
اصلی‌ترین خدماتی که کارشناس رسمی دادگستری معادن ارائه میکنند مربوط به موضوع اکتشاف معادن است
تعیین محل معدن , میزان ذخیره موجود نوع ذخیره معدن برآورد ارزش ذخیره موجود درصد خلوص و یا هزینه‌های مربوط به برداشت بخشی از خدماتی است که کارشناس این رشته ارائه می‌کند
· کارشناسی و ارائه گزارش ارزیابی نوع بهره برداری از معادن روباز
معادن روباز مانند معدن سنگ گرانیت تراورتن با توجه به شرایط معدن و محل وقوع آن نوع بهره‌برداری متفاوتی دارند امور مربوط به برداشت از معدن و ارائه برنامه بهره‌برداری پس از اکتشاف و استخراج و همچنین بررسی محدودیت‌های موضوع نیاز به کار کارشناسی و ارائه گزارش در این رابطه دارد
· کارشناسی و ارائه گزارش ارزیابی نوع بهره برداری از معادن زیرزمینی
معادن زمینی زغال سنگ چون در محدوده زیر زمین فضای بسته قرار دارند برنامه بهره‌برداری متفاوتی دارند من جمله بخشی از برنامه بهره‌برداری می‌بایست تامین ایمنی و تعیین مسیرهای صحیح جهت رسیدن به کانی مورد استخراج باشد همچنین برنامه زمانبندی و تعداد پرسنل مورد نیاز و نحوه ورود به زیر زمین با استفاده از کانال‌ها و یا چاه‌های قائم و دالان‌های افقی با پیش بینی مقاومت زمین و جلوگیری از ریزش و همچنین طرح ایمنی تنفس در برابر گازهای متصاعد شده امری مهم در گزارش بهره‌برداری می‌باشد
· کانه آرائی و فرآوری مواد معدنی
کارشناسی مواد معدنی شاید ترین بعد اقتصادی بهره‌برداری از معدن باشد. این امر مهم علاوه بر اینکه در زمان استخراج با توجه به نوع کانی دائماً به روز می‌شود عملیات فرآوری مواد معدنی یا کان آرایی یا متالوژی استخراج گفته می‌شود این بدان معناست که در زمان برنامه‌ریزی اکتشاف و اجرای استخراج با پیش بینی نوع ذخیره مواد معدنی ارزشمند که قابلیت فروش و تجارت را دارند با روش‌های فیزیکی یا شیمیایی از مواد استخراج شده تفکیک شده و با توجه به استانداردهای بازار فروش کان آرایی شده و آماده ارسال هدف می‌شود
تاثیر مهم کانه آرایی در کارشناسی و مهندسی معدن در برنامه‌ریزی بهره‌برداری و استخراج چنان مهم است که نتیجه اقتصادی برداری از معدن به این موضوع وابسته است و موفقیت اکتشاف و استخراج معدن وابسته به این موضوع می‌باشد ضرورت بهره‌گیری از متخصصین پیش بینی استخراج و برنامه‌ریزی جهت فرآوری مواد معدنی بر اساس علم متالوژی عامل اساسی در سودآوری یک معدن می‌باشد
· کارشناسی بررسی ارزیابی کیفی فنی و اقتصادی و ارزیابی معادن و کارپذیری ذخائر معدنی و تعیین و برآورد خسارات در معادن
این موضوع در قالب چهار صلاحیت مجزا ذکر شده است نیاز به تفکیک بخش‌های مختلف دارد:
o ارزیابی کیفی فنی و اقتصادی
به مجموعه عملیاتی که تحت عنوان برنامه‌ریزی جهت و سودآوری یک معدن اجرا می‌شود چه در بخش تئوریک چه در بخش اجرایی ارزیابی کیفی فنی و اقتصادی نامیده می‌شود عمده ارزیابی به عنوان مباحث تئوریک پیش از اقدام به استخراج و پس از اکتشاف صورت می‌گیرد به مجموعه مطالعات کیفیت فنی ذخیره معدن و بازار موجود در معدن بخشی از این می‌باشد. ارزش یک معدن در معاملات پیش از استخراج بر اساس این ارزیابی فنی و اقتصادی تعیین می‌شود از همین بخش می‌توان پی برد که اهمیت کارشناسی در این بخش چقدر است و تجربه کارشناس در اجرای این بخش تاثیر بسزایی در معاملات و فروش دارد.
o ارزیابی معادن
در اصل ارزش یک معدن بر اساس گزارش ارزیابی معدن که توسط کارشناس رسمی دادگستری می‌شود را گزارش ارزیابی می‌نامند که بر اساس پیوست‌هایی مانند نتیجه چاه‌های گمانه گزارشات کان آرایی و بررسی ارزیابی کیفی فنی و اقتصادی تهیه می‌شود که نهایتاً مجموع این گزارشات تحت عنوان نظریه ارزیابی معدن ارائه می‌شود این بخش نتیجه فعالیت تمام مطالعات و بهره‌برداری تمام مراحل بررسی معدن را در خود دارد
روند استخراج درصد خلوص میزان ذخیره معدن دسترسی نحوه دسترسی به ذخیره و اینکه معدن زیرزمینی است یا روباز و پیش بینی هزینه‌های استخراج عوامل مهمی در تعیین ارزش معدن هستند.
o کارپذیری ذخایر معدنی
این بخش به معنای امکان تبدیل ذخایر معدن بر اساس در بازار جهانی به محصول نهایی است
نوع بهره‌برداری از معدن به معنای فرایند فیزیکی و شیمیایی تبدیل ذخیره معدنی به محصول قابل فروش را کارپذیری می‌نامند که اشاره شد پس از برداشت از چاه‌های گمانه و بررسی فرمول شیمیایی یا نوع ذخیره مطالعاتی در رابطه با فعل و انفعال مورد نیاز جهت تبدیل آن به محصول قابل فروش به عنوان فاکتور مهم در تعیین ارزش معدن و همچنین برآورد احتمال موفقیت استخراج می‌باشد یعنی اینکه به زبان ساده‌تر اگر ذخیره معدن قابلیت تبدیل به قابل فروش نداشته باشد یا درصد خلوص آن به حدی باشد که تبدیل آن به نیاز بازار و استانداردهای فروش هزینه زیادی داشته باشد و نهایتاً فرایند فرآوری مواد معدنی اقتصادی نباشد یا اصلاً امکان تبدیل بر اساس شیمیایی نداشته باشد به معنای شکست طرح کارپذیری ذخایر معدنی می‌باشد عدم ارزش معدن است
o خسارت در معدن
کارشناسی تعیین و برآورد خسارات در معادن دارای عناوین متعددی می‌باشد مانند خسارت مالی خسارت جانی و خسارت محیط زیستی و خسارات معنوی که این‌ها نیز به بخش‌های متعددی قابل تقسیم‌اند
خسارت مالی می‌تواند مانند بروز حادثه ریزش گالری استخراج بر روی اموال بهره‌برداری یا ماشین آلات معدنی باشد که تعیین ارزش ریالی این خسارات مستلزم تخصص و تجربه کارشناس شناخت عوامل به تسلط وی به ارزش روز ماشین آلات معدنی مورد نیاز در استخراج نیز وابسته است.
خسارت جانی یعنی آسیب به افراد معدن کاران و یا حیوانات حاضر در معدن اعم از سگ‌های زنده‌یاب یا حیوانات باربر و یا قناری به عنوان شناسایی آلودگی هوای معدن ناشی از گازهای خارج شده از لایه های زمان می‌باشد خسارت جانی به دو بخش فوت و یا آسیب و جراحات تقسیم می‌شود
جانی در معدن توسط کارشناس رسمی دادگستری امور معادن و کارشناس رسمی دادگستری پزشکی قابل تشخیص و تعیین خسارت و ارائه گزارش مرتبط صورت می‌گیرد.
o خسارت زیست محیطی
تمامی آسیب‌های وارده محیط زیست اعم از هوا آب و پوشش گیاهی که در روند استخراج و انتقال رخ میدهد را شامل می‌شود
عواملی چون ریزگردها که تاثیر بر گیاهان و تنفس جانداران دارد و همچنین آلودگی هوا ناشی از حمل و نقل مواد معدنی استخراج شده و آلودگی آب ناشی از مواد شیمیایی به کار رفته در فرآوری محصولات معدنی را می‌توان نام برد
کارشناس معدن با همکاری متخصص کارشناسی محیط زیست گزارش این خسارات را مشترکاً ارائه می‌دهند
خسارات معنوی که از آن می‌توان به عنوان آسیب برند تجاری و خسارت موثر بر کاهش فروش نام برد در چهارچوب خسارت معنوی گزارش می‌شود که بسته به نیاز و موضوع کارشناس معدن با تشکیل هیئتی از کارشناسان و حسابرسی و کارشناس ارزیاب برند یا مالکیت معنوی اقدام به تعیین میزان خسارت و ارائه گزارش آن می‌نمایند.
· تعیین اجاره بها و اجرت المثل و خسارت و حق الامتیاز در امور تخصصی مربوط
تعیین اجاره بها که می‌توان از آن به عنوان آخرین بخش از گزارش‌هایی که می‌توان برای معدن صادر کرد نام برد پس از انجام تمام مطالعات و موارد پیش گفته و حتی تنظیم گزارش ارزیابی قیمت معدن می‌توان اجاره بهای یک معدن را تعیین نمود گزارش تعیین اجاره بها در مرحله‌ای پس از شروع استخراج رخ میدهد چون مستاجر قصد دارد از فروش و فعالیت اقتصادی و موفقیت ریالی معدن اطمینان حاصل کند وقتی میزان ذخیره و حجم مشخص شد با محاسبه هزینه حمل و نقل و فرآوری می‌توان اجاره بها یا اجرت المثل یک معدن را برآورد نمود
تعیین حق امتیاز یک معدن نیز مانند قبل نیاز به مشخص شدن نتیجه تمام مطالعات و ارزش معدن تنظیم می‌شود
این بخش که تحت عنوان مالکیت معدن یا برند یا حق امتیاز یک معدن نیز می‌توان از آن نام برد
تعیین حق امتیاز معدن یعنی محاسبه تمام ارزش یک معدن منهای ارزش عرصه و تجهیزات و ماشین آلات و تمام عوامل فیزیکی موجود در معدن است
تعیین ارزش سهام یک معدن که به عنوان بخشی از صلاحیت ارزیابی است یعنی تنظیم گزارش تمام معدن و حق امتیاز مالکیت معدن منهای بدهی‌های مرتبط با معدن مندرج در گزارش حسابرسی شرکت مالک تقسیم بر تعداد سهام مندرج در اساسنامه یا صورتجلسه تعیین تعداد سهام که در جلسات مجامع عمومی شرکت تنظیم و تایید می‌شود
هرچند توضیح چند سطری در تعیین ارزش سهام مکفی نیست و نیاز به اجرای مراحل متعددی به صورت هیئت کارشناسان رسمی دادگستری متشکل از رشته معدن حسابرسی راه و ساختمان ماشین آلات می‌باشد.
· کارشناسی بررسی و ارائه گزارش رسیدگی به اختلاف بین کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران در امور تخصصی
کارشناسی حل اختلاف بین کارفرمایان مشاوران و پیمانکاران مرتبط با معدن که ماهیت داوری نیز دارد معمولاً توسط افرادی کارشناسانی انجام می‌شود که تسلط کامل بر موضوعات پیش گفته دارند و با مطالعه عوامل موثر بر اختلاف اقدام به ارائه گزارش داوری یا کارشناسی در چهارچوب موضوع صادر می‌شود که می‌تواند شامل مواردی مانند اختلافات مالی اجرایی مالکیتی و یا خسارات وارده باشد
عمده مواردی که در دادگاه‌ها در خصوص معدن رسیدگی می‌شود مربوط به این صلاحیت است و اختلافات مالکین با مجریان و طراحان پروژه و حتی کارشناسان ارزیاب مرتبط با این بند است طبیعتاً کارشناسانی که حائز این صلاحیت هستند معمولاً پس از سال‌ها کارشناسی و کسب تجربه این صلاحیت را دریافت میکنند. ارائه گزارش در این موضوع نیز نیازمند دقت تجربه و همکاری با سایر کارشناسان است
بیشترین حجم کار کارشناس معدن در این مقطع زمانی ارزیابی و تعیین میزان ذخیره و کیفیت آن جهت تعیین ارزش معدن و تصمیم سازی در شراکت یا خرید و واگذاری حتی اجاره معادن می باشد.
