کارشناس رسمی دادگستری اسلحه شناسی و مهمات
در مرحله اول نگاه به عنوان این رشته کارشناسی آن را جنایی می انگاراند، اما توجه به دایره وظایف و صلاحیتهای آن نشان می دهد که کارشناس رسمی دادگستری اسلحه شناسی و مهمات امری تخصصی برای اظهار نظر در تمام اموری است که به سلاح و گلوله و مهمات جنگی و سلاحهای گرم مورد استفاده حتی در زندگی افراد وجوپد دارد محدود نمی شود و میتوان به ارزیابی سلاح های شکاری و جنگی، اظهار نظر در مود علت آسیبهای ناشی از بهره گیری از سلاح و مهمات و همچنین تعیین ارزش مهمات را نام برد و ضرورت دارد به این نکته توجه شود که موضوع مربوط به انفجار مربوط به رشته ای دیگر است.
این رشته دو بخش دارد که یک بخش مخصوص اسلحه شناسی است و بخش دیگر مربوط به مهمات است. در مهمات مبحث مواد منفجره هم وجود دارد اینکه این بحث با بحث مواد منفجره که در بحث ایمنی که به آن اشاره کردیم تفاوتهایی دارد که در حین توضیح صلاحیتها به آن می پردازیم. مهماتی که به آن اشاره میشود مهماتی است که برای مباحث نظامی از آن استفاده می شود.
عمده دلیل مراجعه به کارشناسان این رشته برای اظهارنظر کارشناسی در مورد اسلحه شناسی جنایات یا قتلها یا آسیبهایی که بر اثر تیراندازی و استفاده از سلاح و مهمات اتفاق می افتد و تشخیص و کارایی سلاح و شناخت مهمات و تعیین میزان تخریب آنها برای مواردی که احساس نیاز می شود از نظریه کارشناسان برای تعیین میزان تخریب مهمات استفاده بشود. ارزیابی و تعیین قیمت و ارزش گذاری اسلحههای شکاری و سلاحهای مرتبط با شکار و همچنین تعیین زمان تقریبی تیراندازی و ظهور شمارههای مخدوش بر روی سلاح ، مستحضرید یکی از کارشناسان رسمی دادگستری برای تعیین وضعیت اتفاق افتادن یک جنایت یا سوءاستفاده از یک سلاحی به آن می پردازند تعیین زمان تقریبی تیراندازی است و برای این که مشخص بشود تیراندازی در چه زمانی شکل گرفته و براساس آن زمان دقیق و حضور افراد را بتوانند به آن برسند از این صلاحیت استفاده می کنند. ظهور شمارههای مخدوش بر روی سلاح یعنی اینکه تعیین مخدوش بودن سریال بودن در سلاحهاست ، همانطور که میدانیم اسلحهها دارای شماره سریالهایی هستند که این شماره سریالها برای تعیین مالکیت استفاده و نمونههایی که از این سلاحها برای تعیین آثار باقیمانده بر روی گلولهها استفاده می شود ، با آن سریال همسانی نشان از استفاده از یک سلاح در یک امری است در صورت مخدوش بودن شماره سریال نشان از سوء استفادهی این موضوع است ، بررسی و مقایسه گلوله و پوکه استفاده شده در جنایت و انتصاب آنها به سلاح مضنون ، دقیقاً چیزی که الان توضیح دادیم در مورد شمارههای مخدوش اگر که سلاحی شمارهاش مخدوش نباشد و جنایتی با آن اتفاق است برای تعیین اینکه جنایتی با آن اتفاق افتاده است نمونه گلولهی که در محل جنایت وجود دارد را با نمونه گلوله ی که در آزمایشگاه از سلاح میگیرند آثار باقیمانده بر روی این گلولهها مختص سلاحهاست ، دقیقاً آثار مانند اثر انگشت سلاحهاست یعنی اینکه در صورتی که مشابهتی بین آثار باقیمانده زمان شلیک بر روی گلولهها وجود داشته باشد یعنی اینکه دقیقاً جنایت با آن سلاح اتفاق افتاده است. آنالیز مواد محترقه با توجه به اینکه مواد محترقه و منفجره و مهمات از موادی تشکیل میشوند که آثار باقی مانده از آنها در محل نشان از استفاده از آن ماده است بعنوان مثال وقتی آثار شلیک بر روی دست شخصی قرار می گیرد برای تعیین اینکه چه نوع ماده محترقهای در آن سلاح ازش استفاده شده است و یا اینکه آیا این مواد محترقه مربوط به شلیک است یا بحث موضوع دیگری از آنالیز مواد محترقه استفاده می شود. آزمایش ذرات باقیمانده از باروت و سرب بر روی بدن و لباس دقیقا موضوعی است که بوسیله آن با استفاده از آنالیز مواد محترقه و روند آزمایشگاهی می توان تشخیص داد که آثار باروت و سربی که بر روی اجساد باقی مانده است با آثاری که بر روی دست افراد یا بر روی لباسهای آنها تطبیق بدهد نشان از یکسان بودن تیراندازی است و به شیوه می توان مقصر یا مجرم را دستگیر کرد. همچنین با توجه به اینکه در صورت وارد آمدن مصدومیت در یک حادثه تیراندازی یا انفجار برای ارتباط دادن این دو نیز آن آنالیز مواد محترقه بکار می آید و با استفاده از آثار باقی مانده بر روی لباس و صحنه جرم می توان همپوشانی آنها را مورد بررسی قرار داد ، بررسی و بازسازی و صحنههای تیراندازی و انفجار و مواد محترقه و سبک امری است که بخش اولش بیشتر مورد توجه است یعنی اینکه در صحنههای تیراندازی مسیر ورود گلوله به خودروها و یا منزل یا جایی که به جنایتی منجر شده است می توان با دستگاههای لیزری مسیر شلیک را بررسی کرد و با بدست آوردن مسیر شلیک نهایتا محلی که از آنجا شلیک اتفاق افتاده رو بدست آورد معمولا در ترورها یا قتلها و جنایاتی که این نیاز به بازسازی صحنه است از این صلاحیت استفاده می شود. کارشناسان این رشته با توجه به تسلطی که از نحوه استفاده از سلاح و آثار روانی یا مادی باقی مانده استفاده از سلاح را که تجربه کامل دارند میتوانند قتل را از خودکشی تشخیص دهند و تشخیص نحوه ی اصابت گلوله این به کارشناسان کمک بسیار شایانی می کند مثلا در یک صحنه جرمی علت اینکه در ساعات اولیه مانع می شوند اجساد رو جابجا کنند کارشناسان این رشته با بررسی محل جنایت می توانند تشخیص بدهند که جنایت قتل بوده و یا اینکه خودکشی اتفاق افتاده ، بعنوان مثال تعیین راست دست بودن فرد و نحوه استفاد از سلاح یکی از مرسوم ترین موضوعاتی است کارشناسان این رشته به آن میپردازند طبیعتا کسی که قصد خودکشی دارد و سلاح در دست چپ است نمیتواند با دست راست خودکشی انجام دهد و مسائل روانی مرتبط که کارشناسان این رشته به آن میپردازند. بحثی که کارشناسان این رشته از محاکم و مراجع قضایی و حتی نیروهای مسلح انجام میشود فعالیت نیروهای نظامی است و بررسی عملکرد آنها در حین بکارگیری از سلاح و تطبیق قانونی بودن عملکرد ماموران نظامی و انتظامی و بررسی عملکرد آنها در زمانی که از سلاح استفاده کردند و تطبیق قانونی بودن استفاده از سلاح یا منجر به ورود خسارات مصدمیت یا قتل شخصی شده است در این مورد هم آیا فعالیت آنها منطبق بر قانون بوده است یا نه را کارشناسان این رشته بر محاکم گزارش می کنند چون امر مهمی است و در بسیاری از موارد عدم انطباق عملکرد مامور با قانون منجر به جرایمی و حبسهای دراز مدتی در پی داشته است.
عناوین صلاحیتهای رشته کارشناسی رسمی دادگستری اسلحه شناسی و مهمات
در این بخش به معرفی مشخصات، صلاحیتهای کارشناسی رسمی دادگستری رشته اسلحه شناسی و مهمات تحت عنوان گروه کارشناسان رسمی دادگستری ایمنی و حوادث با عناوین زیر میپردازیم:
• تشخیص کارآئی سلاح و شناخت مهمات و تعیین میزان تخریب آن
• ارزیابی سلاحهای شکاری
• تعیین زمان تقریبی تیراندازی و ظهور شماره های مخدوش بر روی سلاح
• بررسی و مقایسه گلوله و پوکه استفاده شده در جنایت (جنائی) و انتساب آنها به سلاح مظنون
• آنالیز مواد محترقه
• آزمایش ذرات باقیمانده باروت و سرب بر روی بدن و لباس بررسی اجساد و البسه آنان و مصدومین حوادث تیراندازی و انفجار مواد محترقه و منفجره سبک
• بررسی و بازسازی صحنه های تیراندازی و انفجار مواد محترقه و منفجره سبک
• تفکیک قتل از خودکشی و تشخیص نحوه اصابت گلوله یا مواد منفجره و محترقه
• بررسی عملکرد مامورین نظامی یا انتظامی در بکارگیری سلاح و انطباق با قانون مربوط
در این ویدئو معرفی کارشناس رسمی دادگستری رشته اسلحه شناسی و مهمات و صلاحیتهای مرتبط با آن مشترک بین مرکز امور مشاوران حقوقی، وکلاء و کارشناسان رسمی دادگستری و کانون کارشناسان رسمی دادگستری که به لحاظ وظایف و صلاحیتها تعریف مشابهی دارند توضیح داده شده است
تعرفه دستمزد کارشناسان رسمی دادگستری اسلحه شناسی و مهمات سال ۱۴۰۲