نکات طراحی ساختمان هتل
باید توجه داشت که ساختمان، قسمت اصلی هتل است و این نکته اساسی را باید در نظر گرفت که ساختمان از نظر نقشه، صرفاً به منظور ایجاد هتل طرح شده باشد و تمام جوانب کار و فضاهای مورد نیاز در آن ملحوظ و رعایت شود. بنابراین طرح و نقشه ساختمان باید به گونه‌ای پیاده شود که پشیمانی‌ها و گرفتاری‌های بعدی را در پی نداشته باشد. همان‌طور که قبلاً گفته شد مآل‌اندیشی و پیش‌بینی‌های لازم، علاوه بر محاسن و امتیازات مفید و مؤثر سبب میشود که جریان و گردش کار هتل، با پرسنل کمتر برگزار شود و نیاز به پرداخت دستمزد و حقوق زاید و اضافی نداشته باشد. طراحی ساختمان و شکل خاص آن بر اندیشه میهمان و مسافر تأثیر می‌گذارد و این تأثیر از وضع نظافت، دکوراسیون و لوازم و تجهیزات نیز ناشی می‌گردد.
نکاتی که باید در ساختمان پیش‌بینی و رعایت شود شرح داده میشود اگر راهرو ساختمان طولانی باشد بهتر است که در انتهای آن یک درب پیش‌بینی شود که بتوان بدین ترتیب چند اتاق را با هم به مسافرین V.I.P (وی.آی.پی) تحویل داد، این کار از نظر امنیت و حفاظت آنها بسیار به‌جا خواهد بود و این امکان نیز که یک خانواده بزرگ برای مدتی در چند اتاق اقامت کنند و از دیگر قسمت‌ها مجزا باشند فراهم خواهد شد. در ورودی اتاق‌ها قدری تو رفته ساخته شود به گونه‌ای که هر دو اتاق مجاور دارای تو رفتگی باشند و بیرون آنها یک در دیگر بسازند به‌طوری که دو اتاق را با این درمی‌توان بست و همانند اتاق‌های (تو در تو) به نظر آید و همان ارزش را هم داشته باشد.
نکته مهم دیگر درباره ساختمان هتل و متل که نباید فراموش شود مسأله فاضلاب است. در هتل‌ها آبریزی فراوان است، هر اتاق دارای یک حمام است، ظرفشوی خانه، لباسشوئی و دیگر مواردی که همه آنها تولید فاضلاب خواهد کرد. می‌دانیم که هنوز در ایران در بعضی از شهرها موضوعی به نام "اکو" ناشناخته است زیرا وجود ندارد. اگر هتل‌ها بخواهند با حفر چاه به دفع فاضلاب خود اقدام کنند به زودی سراسر زمین آنها به چاه اختصاص خواهد یافت. درحال حاضر بهترین شیوه "سپتیک تانک" است که پیش از احداث ساختمان باید زیر نظر مهندسین احداث نمود. باید در نظر داشت که چربی‌گیر آشپزخانه آن در محلی قرار گیرد که هر چند وقت بتوان آن را تخلیه کرد و اتومبیل نیز بتواند تا مجاورت آن پیش برود.
محل و ساختمان هتل نباید در مجاورت مراکز خطر ساز نظیر انبار چوب، انبار پنبه واقع گردد چرا که در صورت بروز آتش‌سوزی در اندک مدتی به هتل سرایت خواهد کرد و باعث خطرهای مالی و جانی برای مالک هتل و مسافران خواهد شد. هنگام احداث ساختمان لازم است پیش‌بینی‌هائی از نظر وقوع زلزله به عمل آید و همچنین اگر ساختمان هتل در مجاورت ساختمان‌های اطراف بنا میشود به فاصله تقریبی ?? سانتی‌متر از طبقه اول به بالا بین دو دیوار فضا منظور شود. یعنی فاصله پی‌های دو ساختمان در حدود یک و نیم متر منظور گردد و این فاصله از طبقه اول به بعد تا بالاترین طبقه‌های ساختمان‌ها به همان ?? سانتی‌متر حفظ گردد پیشنهاد می‌کنیم که رعایت این نکته در ساختمان‌سازی‌ها ازسوی شهرداری‌ها توصیه شود و این توصیه را بر تأکید پیگیری نمایند.
اجرای این توصیه از بسیاری مشکلات جلوگیری خواهد کرد. مثلاً چنانچه دیوار ساختمان مجاور در اثر ترکیدن لوله آب رطوبت بدهد، این رطوبت به ساختمان هتل سرایت نخواهد کرد. در کشور ما به هر دلیل مرسوم است که دیوارهای ساختمان‌ها را به یکدیگر می‌چسبانند و این کار باعث مشکلاتی میشود که باید گفت در بسیاری کشورهای دیگر وضع به همین منوال است.
قطر لوله فاضلاب دستشوئی‌های اتاق باید بیشتر باشد چون در اثر عدم دقت مسافرین لوله‌های کم قطر مسدود می‌گردد. در آشپزخانه باید قسمتی را برای بوفه مخصوص آماده‌سازی صبحانه پیش‌بینی کنند. قسمت قصابی در آشپزخانه باید از دیگر قسمت‌ها جدا باشد که بهتر است نزدیک سردخانه قرار داشته باشد. قسمت مخصوص محل خدمات روم سرویس و ظرفشوئی آشپزخانه و آماده‌سازی سالاد، شیرینی و دسر باید مجزا باشد.
بسیار به جا و مناسب و مقرون به صرفه خواهد بود، وسیله نقلیه‌ای که اجناس خریداری شده را به هتل حمل می‌کند بتواند تا جلوی در انبار برود و مواد اشیاء و لوازم محموله را تحویل دهد. یعنی وسیله حمل ناچار نباشد در فاصله دورتری توقف نماید و گروهی برای بردن آنها تا انبار دست به کار شوند و وقت و نیرو و هزینه زیادی را در این راه تلف نمایند.
با توجه به اینکه، آشپزخانه، با انبار آذوقه و مواد غذائی ارتباط دائم و مستمر دارد، لازم است انبار، نزدیک آشپزخانه قرار گیرد تا نزدیکی این دو قسمت زحمت و گرفتاری‌های اضافی را به خودی خود مرتفع سازد. از طرفی، قرارگرفتن آشپزخانه در یک طبقه و رستوران، در طبقه دیگر، مشکلات فراوانی را فراهم خواهد کرد و احتیاج به پرسنل بیشتر و اتلاف وقت و عدم سرویس‌دهی مطلوب را پیش خواهد آورد. بهتر است ساختمان آشپزخانه و رستوران و انبار در طبقه همکف و نزدیک به هم باشد تا کارها با سرعت و نظم بیشتری انجام گیرد و از لحاظ وقت و پرسنل به نفع هتل تمام شود. پس اگر در معماری ساختمان هتل‌ها بتوان آشپزخانه رادر محلی در نظر گرفت که هم به رستوران و هم به تریا خدمات بدهد، کار بسیار به جائی صورت گرفته است زیرا در تعداد پرسنل، وسایل آشپزخانه و راندمان کاری تأثیر مثبتی خواهد داشت.
اندازه و ابعاد پنجرههای هتل، تا حد ممکن و معمول باید کوچک‌تر در نظر گرفته شود و به این فکر نیافتند که یک طرف دیوار اتاق را به پنجره اختصاص دهند. زیرا طبیعی است که وجود پنجرههای بزرگ نه تنها از نظر سرما و گرما در فصول مختلف سال موجبات اتلاف حرارتی را فراهم خواهد کرد بلکه برای زمان صرف نظافت شیشه‌ها و تهیه پرده تور و پارچه، همچنین گردگیری و نظافت و شستشو و اتوی آن مستلزم هزینه‌ای قابل ملاحظه‌ای می‌باشد. کهنه و فرسوده و ضایع شدن پارچه پرده‌ها و تعویض مکرر آنها نیز خود تحمیلی به هتل محسوب میشود. مخصوصاً در هتل‌های بزرگ که داری اتاق‌های زیادی هستند بیشتر، مخارج آن چشمگیر و تحمل آن ناگوار و نامعقول است. عدم در نظر گرفتن اندازه پنجره‌ها باعث خواهد شد که بخش لباسشوئی هتل از وسایل شستشو با ظرفیت بیشتر ی استفاده کند.
در طبقات مختلف ساختمان هتل، محل شوت ملحفه‌ها و آشغال در نظر گرفته شود، بدین معنی که در راهروها باید دریچه‌ای قرار داد که آشغال را از آنجا خالی کنند تا به وسیله کانال‌هائی که در داخل دیوار کشیده شده، زباله به پایین ساختمان برسد و مجبور نباشند آشغال و زباله را از پله‌ها یا با آسانسور به پایین ببرند و این برنامه در آشپزخانه نیز باید اجرا شود. شوت ملافه و زباله بهتر است در اتاق‌های روم سرویس یا خانه‌داری طبقات قرار گیرد.
البته باید پیش‌بینی کنند که زباله در محلی بریزد که وسایل مخصوص حمل زباله شهرداری بتوانند به سهولت، آشغال انباشته شده را به خارج حمل نمایند و اگر کوره زباله سوز در همین محل بگذارند، بسیار به‌جا خواهد بود. همچنین برای ملحفه‌ها و روبالشی‌ها و سایر پارچه‌های قابل شستشو نیز باید کانال‌هائی در هر طبقه ایجاد نمایند که آنها را مستقیماً به رختشوی‌خانه ببرد. بدیهی است کانال مربوط به این قسمت قدری وسیع‌تر در نظر گرفته شود.
در امر لوله‌کشی آب اتاق‌ها و نصب شیرهای آب، ترتیبی اتخاذ شود که هر اتاق شیر جداگانه‌ای داشته باشد که در صورت خراب‌شدن شیر دستشوئی یا دوش حمام یک اتاق، در فاصله تعمیر و مرمت آن ناچار نشوند آب سایر قسمت‌ها یا طبقات یا اتاق‌های دیگر را قطع نمایند بلکه فقط با بستن شیر آب یک اتاق، نسبت به تعمیر و رفع نقص آن اقدام نمایند به گونه‌ای که اتاق‌های دیگر دچار بی‌آبی نشود. هنگام سیم‌کشی برق بهتر است برای هر اتاق، فیوز جداگانه نصب شود، تا چنانچه در اتاقی اتصالی پیدا شد، سایر اتاق‌ها، بدون برق نمانند.
حتی میتوان سیم‌کشی را طوری انجام داد که وقتی کلید جلو در را خاموش کنند، کلیه برق آن اتاق قطع شود. چون مسافر اغلب فراموش می‌کند تک تک چراغ‌ها یا رادیو و تلویزیون و سایر وسایل برقی را خاموش کند چنانچه تمام برق یک اتاق با یک کلید برق دم در خاموش شود در مصرف برق صرفه‌جوئی به جائی انجام داده شده است، و نیز بهتر است در مقاومت فیوزهای اتاق‌ها دقت و بررسی لازم به عمل آید که فقط روشنائی یا وسایل سبک و کم مصرف برقی مورد استفاده قرار گیرد، نه وسایل پر مصرف از قبیل کتری یا سماور و اتو و بخاری و منقل برقی و غیره، زیرا تأمین برق این قبیل وسایل مشکلات و مخارج سنگینی را برای هتل به وجود خواهد آورد.
برای درهای ورودی اتاق‌ها توصیه میشود قفل‌های مخصوصی را انتخاب و نصب نمایند که از بیرون نشان دهد که در، از داخل قفل است یا خیر؟ با نصب این نوع قفل‌ها، از بیرون اتاق میتوان فهمید که مسافر اتاق را از داخل قفل کرده و خود در داخل اتاق است. کار گذاشتن آسانسور برای حمل غذا از آشپزخانه به طبقه‌های بالا و اتاق‌های سرویس در هر طبقه. لوازم آتش‌نشانی (شیرهای آب در کلیه طبقه‌ها و قسمت‌ها، بالن‌های اطفای حریق و شیلنگ‌های مخصوص آب).
درهای ورودی رستوران یا تریا باید طوری ساخته شود که میزهائی میهمانی و یا رستوران به راحتی از آنها بگذرند. شیرهای دستشوئی نباید زیاد بلند باشد که هنگام ریزش آب به دیوارها ترشح کند. کلیدهای برق راهرو نباید در خود راهرو در دسترس مسافران باشد و یا در حمام‌ها نیز کلیدها نباید در نزدیکی وان یا دوش قرار گیرد، محل کلیدهای برق راهروها بهتر است جائی باشد که دیده نشود مثلاً میتوان کلیدها را در روم سرویس هر طبقه قرار داد. کمد هر اتاق را در خود دیوار باید تعبیه کرد، کمد را میتوان به صورت دو لایه در هر اتاق به این صورت درست کرد:
یک اتاق کوچک به ابعاد ?/? × ? می‌سازید و در آن یک قسمت را برای آویزان کردن لباس، چوب لباسی می‌زنید، زیر آن را برای گذاشتن اشیاء دیگر قفسه‌بندی می‌کنید، در یک قسمت از این اتاق، سکوئی برای گذاشتن چمدان‌ها در نظر می‌گیرید. حسن این کار در این است که اگر مسافر میهمان داشته باشد و بخواهد لباس عوض کند می‌تواند به داخل این اتاق برود و لباس خود را در همانجا عوض کند. پشت در اتاق یک آیینه قدی نصب میشود. ضمناً بالای جالباسی را میتوان برای قرار دادن ساک یا اشیای دیگر تخته کوبید.
بهتر است ساختمان هتل شمالی و جنوبی باشد. هنگام ساختمان‌سازی، باید این نکته را در نظر داشت که درها و پنجرههای اتاق‌های هتل روبه‌روی هم باز نشود تا اگر در اتاق و یا پرده اتاق مسافری باز بود، مسافر دیگر از داخل اتاقش اتاق او را نبیند. چراغ مطالعه که در اتاق‌ها کار گذاشته میشود، خیلی بالا نباشد تا مسافر مجبور نشود برای خاموش‌کردن چراغ، از جا برخیزد بلکه همان گونه که خوابیده بتواند چراغ را خاموش کند. یک دریچه کوچک، در پنجره‌ها تعبیه شود که مجهز به توری باشد. تا اگر مسافر احتیاج به هوا داشت آن را باز کند و مجبور به باز کردن تمام پنجره نشود.
کابین تلفن برای اشخاصی که از قسمت رسپشن تلفن می‌کنند در نظر گرفته شود در هر طبقه هتل باید اتاقی برای روم سرویس در نظر گرفت. وان حمام باید دستگیره داشته باشد، و برای حمام‌های بدون وان حتماً زیر دوشی در نظر گرفته شود. تهویه حمام‌ها را طوری نصب کنند که به مجرد روشن کردن کلید برق تهویه نیز خود به خود شروع به کار کند. ترتیبی داده شود که صدای اتاق‌ها به یکدیگر سرایت نکند. پریز برق در نزدیکی دستشوئی اتاق‌ها و محل استقرار میز توالت‌ها قرار داده شود که مسافر بتواند برای خشک کردن موی سر از سشوار استفاده کند.