سالانه بسیاری از کارخانجات در داخل کشور خرید و فروش می‌شوند. این کارخانجات در زمینه‌های مختلف اعم از تولید پوشاک، تولید قطعات و تولیدات مواد غذایی و یا تولیدات کشاورزی و غیره هستند. عوامل مختلفی در تعیین قیمت کارخانجات دخیل هستند. عواملی که بعضا مورد توجه هم قرار نمی‌گیرند. مانند  نیروی کار ماهر در کارخانجات که به عنوان عامل ارزش ساز مطرح است. از عوامل مشخص تر می‌توان به وسعت کارخانه، نحوه دسترسی به شهر‌ها، نزدیکی به بازار مصرف، مزایای مختلف چون آب و برق و گاز و امتیازات اینچنینی و حتی برند‌ها اشاره نمود. علاوه بر این‌ها می‌توان به نکاتی چون ارزش زمین، سن تجهیزات و موارد اینچنینی هم اشاره کرد.

علاوه بر خرید و فروش مواردی چون مزایده هم دلیل ارزیابی و تعیین ارزش کارخانجات هستند. مزایده‌ها و یا واگذاری‌هایی که به دلایل مختلفی از بدهکاری تا تقویت بخش خصوصی می‌تواند صورت بگیرد. در یادداشت پیش رو ما به بررسی روند ارزیابی و تعیین ارزش کارخانجات توسط کارشناس رسمی دادگستری می‌پردازیم.

با عنایت بر این که در راستای تولیدات کارخانجات سهم بسزایی دارند می توان نسبت به تعیین ارزش کارخانجات و تعیین ارزش تجهیزات و خط تولید کارخانجات عملیاتی انجام داد. از در این خصوص می توان اقدامات اولیه را شامل بررسی تجهیزات و در اقدامات بعدی شامل بررسی محصول خروجی و قیمت و کیفیت کالا با توجه به قیمت مواد خام اولیه است.

تعیین ارزش زمین و بستر کارخانجات

شاید یکی از مهم‌ترین عوامل در تعیین قیمت یک کارخانه را زمین و بستر آن باید دانست. بسیاری از کارخانجات به دلایل مختلف موقعیت بسیار مناسبی دارند. این موضعیت مناسب ارزش بسیار زیادی به زمین‌های آن منطقه داده است. کارشناسان ما هنگام ارزیابی ابتدا قیمت زمین را ارزیابی می‌کنند. گسترش شهر‌ها و توسعه راه‌ها و زیر ساخت‌ها گاها ممکن است ارزش یک زمین را بیشتر از کل کارخانه و تجهیزات آن کرده باشد. نحوه تعیین ارزش زمین را مطابق اصول کارشناسی در یادداشت دیگری بررسی نموده‌ایم.

تعیین ارزش تجهیزات کارخانجات

در مرحله اول بررسی تجهیزات شامل کارایی، میزان قیمت به روز تجهیزات و هزینه تعمیر و نگهداری وسایل است. کارخانه های تولید صنعتی، پوشاک و پلاستیک معمولا از تجهیزاتی استفاده می کنند که هر کدام وظیفه ای خاص را بر عهده دارند و بدین صورت خط تولید را راه اندازی می کنند. در خط تولید ممکن است از هر کدام ماشین ها به تعداد وجود داشته باشد و تنوع ماشین ها کم باشد. مثلا از مدل ماشین تزریق پلاستیک ۱۰ عدد در خط تولید وجود داشته باشد. برای بررسی میزان ارزش این ماشین ها ابتدا قیمت هر ماشین به صورت جدا و با توجه به قیمت روز محاسبه می شود. و سپس هزینه تعمیر و نگهداری و خسارت وارده بر آن مورد ارزیابی قرار می گیرد. چنانچه  ماشین آلات به هر دلیل دچار خرابی یا آسیب بشوند هزینه تعمیر و میزان خسارت ناشی از خرابی ماشین برآورد خواهد شد.

در مرحله دوم میزان قیمت تمام شده کالای خروجی مورد بررسی قرار می گیرد.  این مرحله خصوصا در مواردی اهمیت دارد که کارخانه‌ای فعال مورد ارزیابی است به همین دلیل مواد خام و یا مواد در حال تبدیل و همچنین انبار نیز برای تعیین قیمت کارخانه توسط کارشناسان ما حسابرسی می‌شود. قیمت تمام شده کالای خروجی شامل هزینه تهیه مواد اولیه و میزان مالیات نیز می شود. هزینه ای که برای تهیه مواد اولیه در نظر گرفته می شود می تواند با توجه به نرخ تورم نیز محاسبه بشود.

روش تعیین ارزش تجهیزات کارخانجات

روش های زیادی در خصوص تعیین ارزش تجهیزات کارخانجات وجود دارد که شامل موارد زیر است:

مقایسه قیمت محصول با موارد مشابه: در خصوص مقایسه قیمت محصول می توان به بازارهای همان منطقه نگاهی داشت تا ارزش واقعی محصول را بتوان بدست آورد. همچنین برای اینکه بتوان مقایسه صحیحی داشت می توان به سایر کارخانجات مشابه نیز نگاهی داشت.

دوره بازدهی : بازدهی سرمایه از اصلی ترین شیوه ارزش گذاری کارخانجات است. بازدهی به صورت است که طی چه مدت زمانی به سود دهی خواهیم رسید؟ هر چه دوره بازدهی کوتاهتر باشد ارزش بیشتری حاصل می شود.

استهلاک: این روش اغلب مقایسه و با توجه به آمار ها و نمودار ها طی بازه ی ثابت در نظر گرفته می شود. استهلاک در واقع میزان کارایی تجهیزات در مدت زمان خاص و میزان درآمد حاصل از آن است که با سایر موارد مشابه مورد مقایسه قرار می گیرد.

امتیازات و مزایای کارخانجات

معمولا این مورد در بسیاری از ارزیابی‌ها نادیده گرفته می‌شود. هر کارخانه‌ای احتمالا با مزایایی همراه است. برای مثال ممکن است نیروی متخصص زیادی داشته باشد و یا نیروی کار ارزانی در اختیار داشته باشد و یا نحو تامین مواد خام و بازار فروش بسیار در دسترس باشد. از طرف دیگر برند‌های مختلف در اقتصاد ما اهمیت زیادی دارند. گاها ارزش یک برند ممکن است بیشتر از تمام تجهیزاتی باشد که عامل تولید هستند. این برند‌ها حتی در کارخانجاتی که چندان تبلیغاتی هم ندارند گاها به تناسب دارای ارزش هستند. به همین دلیل کارشناسان ما برند‌ها در کنار عوامل موصوف مورد ارزیابی قرار می‌دهند.

حتی عواملی مانند نوع آبرسانی، گازکشی، برق و امتیازات مربوط به آن تا عواملی چون حمایت‌های بخش‌های خصوصی و دولتی و حتی قرارداد‌های احتمالی و بازار فروشی که یک کارخانه برای خود ایجاد کرده است در تعیین قیمت کارخانجات اهمیت خواهند داشت.

بنابراین در صورتی که نیازمند ارزیابی کارخانجات و یا تعیین ارزش تجهیزات موجود در آن هستید می‌توانید از کارشناس رسمی دادگستری استفاده نمائید. کارشناسان ما در همه حوزه‌ها و تخصص‌ها آمادگی ارزیابی انواع تجهیزات و اظهار نظر در خصوص موارد فوق جهت تعیین قیمت، ترهین، دریافت تسهیلات و یا تجدید ارزیابی و غیره را دارند.